RSS Feed

‘Lo que se ve (y se grita) al abrir la ventana’ Category

  1. >¿ARRAIGO CONTINENTAL?

    septiembre 24, 2008 by sergio

    >¿Por qué muchos estadounidenses dicen que son «americanos» cuando les preguntan su procedencia?¿Tendrán muy desarrollado el «arraigo continental»? No me imagino a nadie diciendo «soy europeo» cuando le preguntan su procedencia (a pesar de aquella frase de cierto programa de televisión de «y ahora por fin ya somos europeos)…


  2. >TANZANIA, EN LA CUNA DE LA HUMANIDAD, CAP. 4. KWA HERINI

    septiembre 11, 2008 by sergio

    >Y por fin llegó el Safari. Los documentales de la 2 (nunca me dormí con ellos, lo juro).

    El merchandaising, que te seguía allá donde ibas…

    Lo primero es sacudirse el agobio del acoso continuo al que los cazadores de guiris someten, sobre todo en Arusha, a los que buscan (o no) hacer un safari a un precio razonable. Nosotros llegábamos avisados, y además ya habíamos
    decidido hacerlo con la gente del hotel en que nos habíamos alojado en Moshi, que tenían un precio razonable y un buen servicio según amigos que ya lo habían hecho. Nos ahorramos así muchos dolores de cabeza, aunque 600 dólares por 4 días y 5 noches es un precio razonable, no deja de ser bastante pasta, pero con el cuento de que es una vez en la vida… En fin, como decía Javier Reverte en su libro El Sueño de Africa, lo que pagues de más a la gente en esta zona en general será alegría para alguna familia (y yo añado, excepto si lo haces para grandes agencias u hoteles…). Aunque si de verdad se quiere saber sobre Africa hay libros como Ebano (el de Kapuscinski) que da una visión occidental poco convencional, u otros menos conocidos como Esperando el Voto de las Fieras (de Ahmadou Kourouma) que dan una visión de gente de Africanos de las grandezas y miserias del continente a través de la vida de un dictador.

    De animales mejor ved los enlaces de más abajo, pero no puedo evitar poner estas, una del verdadero rey de la selva, y otra de cómo es posible que animales tan grandes se puedan camuflar así…

    No hay mucho que se pueda expresar con palabras sobre un safari (que significa viaje en swahili, palabra con ciertas connotaciones negativas, porque significaba sufrimientos y apartarse de la tierra de uno), que han cambiado la escopeta por la cámara.

    El lago Manyara, primer destino del Safari, para ir abriendo boca

    Son parques naturales que llevan 40 años en funcionamiento, se trata de la conservación «in situ» (contraponiéndose a la «ex situ» como los zoológicos) en estado puro, con extensiones inmensas donde los leones no están allí, sino
    que «pueden estar o no, o sí, o quien sabe…».

    Del Serengeti, con las fotos espectaculares que hay publicadas por doquier,
    tengo que poner la polvareda que levantan los
    coches de los mzungus, que casi compite con la inmensidad de este parque nacional.

    Uno se siente en Serengeti pequeño en el espacio inmenso de llanuras sin fin, algo parecido a lo que sentí en el desierto del Sahara argelino hace pocos años. Una buena cura de humildad para los «mzungus», que se complementó en el lago Manyara y en el cráter del Ngorongoro, cuando nos damos cuenta de que no somos una super-obra de la naturaleza, que esas son otras…, como los atardeceres rojos, los lagos llenos de flamencos, las empinadas paredes del valle del Rift y del Ngorongoro, las caravanas infinitas de animales (los puntitos negros de la foto), la presencia inquietante del guepardo a lo lejos, la pachorra engañosa de los hipopótamos y el rinoceronte, la indiferencia majestuosa de las leonas, la elegancia del leopardo, los «big five» (tuvimos suerte) y sobre todo la vida que se ve y se siente allá donde mires. Y todo eso como contraposición de un puñado de mzungus ruidosos y con aspecto de «aventureros de Coronel Tapioca» que a veces conseguían ponernos nerviosos (y de los que, lo queramos o no, formábamos parte, y en cierto modo han asegurado que estas maravillas se conserven, cosas veredes…).

    El Ngorongoro, los puntitos negros en el centro-izquierda son animales (!)
    El dormir en tienda rodeado de sonidos extraños (y de presencia física de bichillos que merodeaban por los alrededores de los campamentos te recuerdan que solo eres uno más en ese lugar, y el jabalí que me encontré al salir del baño en el camping del Ngorongoro debió pensar lo mismo cuando casi lo golpeo con la puerta, y corrimos yo hacia un lado y él hacia otro todo lo rápido que pudimos..).

    Y en el campamento donde dormimos en Ngorongoro, al borde del cráter, toda la expedición, de izquierda a derecha:
    Félix, Matías (cocinero, un auténtico chef), Eric (el guía, sus gestiones nos hicieron «cazar» los big five), Lalo, Patricia, Sergio y una chica de los USA que se convirtió en nuestra compañera el segundo día de safari

    Para ver más fotos espectaculares de lo que vimos en el safari (no os perdais la del leopardo con la gacela en el árbol y el resto de los big five, además del guepardo…), de uno de los compys, mirad aquí y aquí (calidad National Geographic garantizada ;-DDD).

    Y luego, por continuar con la cura de humildad, en vez de ir a ver el poblado Masai donde a cambio de unos dólares se dejan fotografiar e incluso bailan para los turistas (los masai merchandaising les llamamos, aunque ellos declaran que el que vengan turistas a verlos y tengan ingresos por ellos han hecho que puedan mantener muchas de sus tradiciones y rituales, que de otra manera hubieran desaparecido…, para gustos hay colores), decidimos ir a la Garganta de Olduvai. Ahí, en una humilde pero interesante aula de interpretación (un museillo), oyendo las explicaciones de un guía en el mirador sobre las excavaciones, me sentí pequeño en el tiempo…, y como el guía insistió a los mzungus que allí había, puede que al principio todos fuéramos negros…, así que seguro que todos somos hermanos. Esta declaración tan sencilla me causó muy buen rollo y me dejó una sonrisa en el alma.

    Y para compensar la parte «guiri total», y fiel a una tradición que espero continuar allí donde vaya, dedicamos un día a hacer turismo comunitario, una visita a un pueblito al pie del monte Meru, monte casi tan mítico como el Kilimanjaro.

    El agua, bien escaso en esta zona que se acarrea usando los medios de los que se disponga


    Paseando por la comunidad (a la izquierda las plataneras)

    Ahí viven unos masais que se han establecido como agricultores, con su café, bananos y otros cultivos menores (casi no distinguiría el lugar si me hicieran adivinar el lugar donde estaba entre Jinotega, en Nicaragua, donde pasé una de las mejores épocas de mi vida, y esta zona de Tanzania, fresca y verde). Simplemente cruzando un pequeño río se pasaba a otro pueblito de otra etnia, con otra cultura y otra lengua (de hecho aprendí a saludar en masai, para cachondeo de niños y mayores, pero tenía que preguntar al guía si las personas con las que nos íbamos a cruzar eran masai o no, para no meter la pata…, la verdad es que era imposible distinguirlas por el aspecto). Fue un día muy tranquilo donde aproveché para saber algo más de la vida en los pueblos en su día a día, y debimos dar que hablar bastante sobre todo con nuestra «mauer muñekiti» (o algo así, que traducido es algo así como la «jefa de las flores»…).

    …y fuimos a conocer el atractivo turístico más importante de la zona, aunque sería suficiente caminar por la zona en sí

    Problemas comunes en muchos lugares, avance de la frontera agrícola…

    Y la vuelta, levantándose a las 3 de la mañana en Arusha, en taxi al aeropuerto, y la paliza a Nairobi, Londres, Madrid y Santiago. Vaya desde aquí un mal de ojo de la Meiga para la gente de Iberia de los mostradores de Londres y Madrid,

    que no fueron capaces de tramitarnos el equipaje para no tener que volver a facturar en Madrid (con hora y 20 minutos de tiempo, y a pesar de llegar a facturar con tiempo porque salieron nuestras maletas las primeras, la persona que tenía que hacerlo demostró «cierta incompetencia», con lo que yo tuve que darme una paliza dejando las maletas en consigna y mientras mi compy suplicaba a los del avión a Santiago que me esperaran). En cambio, me quedo con los que me gritaron «run Forrest run» al verme correr por Barajas a por cambio para la infernal máquina de la consigna, con los que me cuidaron el equipaje en consigna, y con la amabilísima tripulación del vuelo Madrid-Santiago, que nos esperaron y en cierta medida «mimaron» cuando vieron el estado lamentable en el que llegamos…Pero a las 00:30 volvimos á terriña.
    Y de postre…, otro león (bueno, leona, que son las que curran y cuidan a las crías, con una siembre vigilante). La sensación de cercanía no es falsa, estaban ahí, y creo que, afortunadamente, dan a los visitantes y sus coches la misma importancia que a un gran elefante blanco y ruidoso…

    Kwa herini!!! Y como suelo decir, creo que volveré



    Otros enlaces de relacionados

    TANZANIA, EN LA CUNA DE LA HUMANIDAD, CAP 1. JAMBO!!
    TANZANIA, EN LA CUNA DE LA HUMANIDAD, CAP 2. MAMBO!!
    TANZANIA, EN LA CUNA DE LA HUMANIDAD, CAP 3. POLE POLE


  3. >ESCUDARSE EN LAS ONGs…, NO TIENE PRECIO

    septiembre 4, 2008 by sergio

    >De esto hablé en un lugar más serio…


  4. >¿TE OPIAS O TE OPIAN?

    junio 15, 2008 by sergio

    >En estos días una ONG que lleva años trabajando en Etiopía organizaba en Santiago de Compostela diversos actos denunciando la dificultad de conseguir agua en muchas zonas de ese país, y como las mujeres sufren doblemente esa dificultad, por ser las encargadas de acarrear el líquido a veces desde una gran distancia. Pero no es ese exactamente el tema de esta «exudación» desde A Cova, porque podríais entereraos mucho mejor de qué va esto directamente en el blog de Implicadas/os No Desenvolvemento, e incluso si buscais bien a lo mejor ver fotos de mujeres de la política y la cultura gallega carregando auga (buf, de esto habría mucho que hablar, pero, como dije, no es el tema).

    La realidad es que no me había enterado de la campaña aun siendo Santiago una de las zonas donde deambulo, y siendo el agua uno de los sectores de la cooperación al desarrollo donde más me toca «mojarme». Y no me había enterado no por la difusión que le han dado, que seguro que ha sido buena, sino por estar yo estos días algo fuera de juego, y con el chip de la información bastante ocupado por la Eurocopa (un poco de opio a veces me hace falta, pero me lo tomo de forma proactiva, me encanta esa palabra…, y trato de no dejar que me lo administren como si fuera un calmante de la conciencia).

    Al grano. Lo que me ha llamado la atención ha sido la manera de enterarme, a través de una columnita de opinión de uno de los gratuítos gallegos. Digo columnita porque era muy pequeña, pero suficiente para que el columnista, que debe ser un gran conocedor de la realidad etíope, se atreva a minimizar las peticiones de la campaña al lado de la situación actual de Etiopía, alegando que igual el gritar desde aquí que los hombres etíopes ayuden a las mujeres a acarrear el agua es algo insignificante, y que no entiende que se gasten recursos en esta denuncia tal y como están las cosas allá. Igual es que ni conoce tanto la realidad etíope, y mucho menos entendió el objetivo real de la campaña (que yo tampoco conozco con precisión, pero intuyo que no es exactamente ese que él daba por supuesto de la equidad de género en el acarreo de agua).

    En fin, todo el mucho puede opinar, claro, pero el opinar de algo que se conoce ayuda a no dar la impresión de que hoy no se está inspirado y se necesita cualquier cosa falsamente ingeniosa para rellenar. A veces parece que nos olvidamos que escribir es un ejercicio de responsabilidad (aunque también leer, y criticar…).


  5. >¿O TREN QUE SEPARA?

    junio 6, 2008 by sergio

    >
    É un debate que estase a vivir en Galicia co avance das obras do AVE, vendido como un logro político que contribuirá ó desenvolvemento económico e bla,bla,bla. Pode ser… Pero outros o ven tamén como a oportunidade para desmantelar unha serie de pequenas estacións e apeadeiros (disque a metade dos existentes) a curto prazo, coa excusa de diminuir os tempos entre as grandes cidades e que estes non son rentables. Xa hai voces que falan da creación dunha rede paralela de trens rexionais (non é unha tolería, isto o hai en moitos países de europa, que dito sexa de paso, apostan moito máis que España polo transporte colectivo, agora que está tan de moda o do cambio climático que non entende de rentabilidade…).
    Este ferrocarril é tamén o que moitas veces divide as cidades en dous e fai difícil unir ambas partes (Santiago, Ourense e moitas outras), ou a moi discutida discontinuidade nos ecosistemas que as infraestructuras de transportes causan (o tren é unha das más impactantes debido a pouca flexibilidade por non poder facerse grandes curvas ou pendentes moi pronunciadas, pero hai exemplos tamén con apertura de tramos de estradas retrasada máis de un ano por non facer unha simple pasarela para unir as dúas beiras, como en zonas do corredor Ourense-Lugo). Isto fai pensar na paradoxa de como as vías de comunicación poden ser vías de incomunicación.
    Tamén chámame a atención como a influencia cultural deste medio de transporte en cidades de tradición ferroviaria déixase sentir en manifestacións como a música. O grupo ourensán de Los Suaves é un bo exemplo, con moitas e boas cancións sobre o tren que evocan moi distintos sentimentos, como Chou-chou llega el tren, Si Pudiera, Viene el Tren, ou San Francisco Express, onde pódese escoitar a que para min é a mellor aliteraciónmetáfora ferroviaria da música española…»Negro Perro de Hierro…». Pero tamén hai outras, lémbrome agora da banda Megadeth co seu Train of Consequences, e ese guitarreo do principio…


  6. >¿A GALICIA SONADA?

    mayo 30, 2008 by sergio

    >

    Á esquerda pódese ver unha páxina dunha revista cun anuncio sobre turismo en Galicia do ano, se non me equivoco, 2005. Xa daquela chamoume a atención como parece que vaise asumindo (ou queren facerlle a un asumir) o feito de que o verde debido ós eucaliptos ó redor desa casiña que é o lugar de ensono no medio da natureza é o normal en Galicia (isto desgraciadamente é certo), e ademais é o desexable…Sensacións vivas, dí. Non sei moi ben se isto é unha aceptación tácita dunha realidade inevitable, ou un tentar vendernos Galicia como o paraiso do «verde eucalipto». O raro é que non atopei aínda un anuncio destes cos muíños de vento no Xistral como prototipo dun novo ecosistema que ó final até semellaranos enxebre…
    ¿Será a Galicia sonada por ser a dos nosos sonos, ou a Galicia «sonada» porque vai dando tumbos sen chegar a atopar o seu equilibrio?

  7. O PREGUNTÓN DE GALEANO

    mayo 13, 2008 by sergio

    >Onte en Santiago de Compostela o Clube Internacional de Prensa tiña un invitado de excepción, Eduardo Galeano, presentado por Manuel Rivas. De Galeano e a súa obra pouco hai que falar. Todo se sabe tamén da súa simpatía esquerdista, o seu pouco disimulado anticlericalismo e a súa aínda menos disimulada afección polo fútbol (dixo: «dúas das cousas máis importantes na vida son o humor e o amor, ademais do futbol, claro» co seu acento uruguaio, que parece feito adrede para falar de fútbol).
    Veu presentar o seu novo libro (unha librería fixo o seu agosto vendendo á entrada tódala súa bibliografía, o cal paréceme moi ben, por suposto, hai que aproveitar as ocasións en que á xente lle da por comprar libros), leu e comentou fragmentos do mesmo, falou de vivencias propias e alleas, e as 2 horas que un Auditorio de Galicia a rebosar viviu foron como 5 minutos.

    Desa presentación quédome con tres cousiñas (foron tantas…):
    – Definiuse profesionalmente non como escritor, senon como «preguntón». Esa palabra ten moitas implicacións…, e como el mesmo dixo, como ten moitas moscas na cabeza e non atopa insecticida que as mate, pois surxen libros como este. Mira que as moscas non me caen ben, e aínda que a dona da Cova mo ten prohibido sempre que podía as cazaba…, pero se fan que salgan libros como estes é pra pensar en volverse criador de moscas. O feito de preguntar non é calqueira leria, é un arte. Saber qué preguntar soe ser a clave para atopar as solucións. E Galeano paréceme que ten unha virtude que penso que todo «preguntón» que se precie debe ter, que é saber preguntar como o faría un neno, sen prexuízos nin tabúes.
    – Falou do bo que é a diversidade: a cultural (moitos mundos dentro dun mundo), de pensamento, e eu engadiría que de todo… Non en van é unha das propiedades máis importantes que aseguran á sostenibilidade dos ecosistemas (e Gaia xa vimos que é sabia…).
    – A capacidade que ten de extraer pequenos detalles e esceas da vida cotiá de persoas de toda índole e de todo o mundo e fiar a partir deles pensamentos de validez universal (que me perdoen os relativistas…) e duhna clarividencia asombrosa paréceme admirable, e lémbrame a un libriño ben bo que se chama O Deus das Pequenas Cousas.

    No coloquio ademais das inevitables divagacións de xente que se emociona ó ver un dos seus «mentores», ou preguntas de temas máis políticos, alguén preguntou pola visión que ten o escritor (perdón, o «preguntón») dos galegos e a súa opinión respecto da que hai en Sudamérica (para entenderse, os chistes que aquí son dos sufridos lepeiros en Sudamérica son «de gallegos»). E dixo que isto é así porque os galegos son traballadores, e a visión que hai por alí diso é de ser tontos…De feito mencionou que nun lugar ó corazón chámaselle «bobo». El pensaba que era porque se enamora, pero resulta que é porque non para de traballar dende que se nace ata que se morre…
    Moito se aprende escoitando a este home…


  8. AUTOCENSURA DOS MEDIOS?

    mayo 10, 2008 by sergio

    >¿Qué está pasando aquí? Xa hai ben tempo que ocorreu, pero eu entereime hai pouco. Pecharon a páxina de aduaneiros sen fronteiras, o humor da terra feito debuxo. E iso non é o malo…, o malo é o porqué. Apenas se podería enterar un co que eles contaron, pero neste artigo os de Galicia Confidencial algo contan. Isto é case autocensura, hai que ver cantos medios de comunicación galegos mencionan…, seguro que ningún deses dixo nin pío.
    E non é que me importe moito o que pase coa fábrica de Sargadelos nin as lerias coa poetisa (as figuriñas son bonitiñas, non hai que negalo, pero unha empresa é unha empresa, e o de converter o toro de Osborne nun símbolo cultural non é algo do que se poda estar orgulloso, polo que tampouco faría disto un ataque á Galicia tradicional).
    «As xentes da cultura» pegándose entre si, en fin, pasa até nas mellores familias…


  9. >ARMAS EN LA 2

    abril 30, 2008 by sergio

    >Aquí dejo el enlace a un documental que dieron en Documentos TV en la 2 ayer sobre tráfico de armas. Aunque no descubre nada nuevo, sí me pareció interesante porque hablaba un amplio abanico de actores implicados (diseñadores de armas, trabajadores de fábricas de armas, cascos azules incompetentes que no se enteran o no quieren enterarse del contrabando de armas en el lago Alberto, niños soldado, campesinos entre dos fuegos en el Congo, directivos de fábricas, militantes pacifistas, etc.) sin caer en el juicio fácil.
    22 años de programa (posiblemente de los mejores que se pueden ver en la televisión hoy en día).
    Sólo eché de menos que mencionaran España como ejemplo de los que tiran la piedra y esconden la mano, pero pedir algo así a la televisión pública igual ya es demasiado tal y como están las cosas de los medios…


  10. ¿Se se salvan os bichos morren as persoas?¿Se se salvan as persoas morren os bichos?

    abril 11, 2008 by sergio

    >
    Dito así ó bestia e o tema que se tratou na xornada que hoxe tivo lugar no Castelo de Santa Cruz (para non perderse este entorno, eu non o coñecía e mira que está cerca, si é que sempre pasa o mesmo, por moito wanderlust que teña un…) sobre Retos e desafíos da cooperación internacional na conservación da biodiversidade organizado polo CEIDA.

    Por causas de axenda dalgúns poñentes houbo un cambio no horario do curso, quedando agrupando en dúas mesas redondas pola mañá, unha con axentes de cooperación de fora de Galicia, e outra con axentes galegos que traballen co medio ambiente por eixo central.

    Comezou o tema cunha presentación «institucional» onde destacou Enrique Peña repasando o papel da universidade como axente de cooperación (el é o director da Oficina de Cooperación e Voluntariado de Universidade de A Coruña). Logo estiveron o Delegado da Consellería de Medio Ambiente e a Subdirectora Xeral de Cooperación Exterior…, todo boas palabras sobre a importancia do tema e o ben que se «están empezando a facer» as cousas en cooperación en Galicia.

    Despois, e xa na primeira mesa falaron:

    – José Jiménez, conselleiro técnico do Programa Azahar da AECID: fixo un bo resumo dos problemas de enfoque do tema ambiental na cooperación e os prexuízos que tivo que enfrentar tradicionalmente do tipo «como vou coidar os paxariños se a xente anda a morrer de fame ou sen auga». Mencionou de pasada os Pagos por Servizos Ambientais, e parece un firme defensor da conservación in situ a través de parques naturais (con tódolos problemas que implican, e dos que en Galicia hai exemplos variados por no saber enfocarse a participación dos axentes do territorio). O dilema do prisioneiro e A Traxedia dos Comúns de Hardin púxoos como exemplos que poden explicar en moitas ocasións o que en Galicia se coñece como «Cousas do común, cousas de ningún» (como falando no café lle comentei), se ben botei de menos (tampouco daba o tempo despois do acurtamento) profundizar nisto xa que é perigoso partir destes modelos e teorías que as veces simplifican en demasía a relación home-ambiente natural.

    – Óscar López, da universidade das palmas de Gran Canaria, que contou a experiencia de 10 anos de traballos a prol dos distintos tipos de especies de tortugas mariñas que desenvolven algunha parte do seu ciclo de vida en Cabo Verde, con todo o traballo de sensibilización, voluntariado e retroalimentación coas institucións canarias asociado.

    – Nieves González, subdirectora do Instituto Canario de Ciencias Mariñas, que deu a visión máis institucional do traballo como Instituto e incidiu en como a creación de redes de actores a distintos niveis e distintos países é clave, se cadra aínda máis no caso dos ecosistemas (que non entenden de fronteiras).

    – Guillem Chacón, director da Universidade Catalana de Ciencias da Natureza falou dos Cursos Internacionais de Natureza que organizan con Naturalistas Sin Fronteras e dun proxecto de protección de tartarugas (hmmm, ¿por qué serán tan «mediáticas» as tartarugas?) no que están inmersos nunha zona cercana ó lago de Maracaibo, en Venezuela.

    Na segunda mesa, tralo café, de experiencias galegas, falaron:

    – Judith Sing, de Amigos da Terra, que deu a visión duha ONG ambientalista-humanista. Posiblemente sexa das ONGs que a nivel interno máis ten debatido sobre esta dualidade. O final traballan como nos contaron, especializándose na perspectiva ambiental integral do desenvolvemento humano (como inseparable do ecosistema). Tamén tocaron a participación dos axentes implicados en tódalas fases dos proxectos, e a importancia clave da sensibilización e educación no norte e no sur. Propuxeron a erradicación do enfoque transversal dos aspectos ambientais nos proxectos de cooperación e que se lles dé peso específico, e que se evalúen con máis coidado estes aspectos nos distintos proxectos apoiándose se é necesario en actores que teñan experiencia no tema, como ONGs.

    – Alfredo Novoa, presidente do Fondo Galego de Cooperación, dos que leva tempo nisto, posiblemente aprendendo á vez que facía (o cal non sempre é bo, pero ás veces non queda outro remedio, o malo é se cando xa se vai sabendo e tendo canais para traballar, e séguense facendo as cousas á vaiche boa, o que na miña opinión é o que ven facendo o Fondo nestes últimos anos cunha convocatoria arbitraria ou inexistente, e criterios de traballo pouco claros, esperemos que cambie). Defendeu a formación e traballo de xente de dentro dos axentes da cooperación sen ter que contar sempre coas ONGs (en resposta a petición de Judith), e defendeu a integralidade do ambiente e o xénero nos proxectos, se ben o fixo dun xeito algo deslabazado. Contou algunhas experiencias de proxectos do Fondo, e tamén reflexionou sobre a estructura das distintas institucións en cooperación, e cómo segundo el mestúranse indebidamente competencias. Puxo o exemplo da universidade (non entendo que tivera que ir a se meter coa universidade vindo dunha Alcaldía, que non son precisamente os modelos de organización en cooperación e voluntariado), e como nas tres universidades galegas mestúrase cooperación con voluntariado, o que na súa opinión non ten sentido (no debate posterior Enrique Peña estaba en contra en varios puntos disto, se ben Luis Gárate, seguinte poñente, e membro da UDC, apoiouno). Eu disto teño a miña propia opinión.

    – Luis Gárate, profesor de antropoloxía da UDC, tocou o tema de enfoque cultural da cooperación (aínda menos transversal que o medio ambiente, e causa dunha gran parte dos fracasos nos proxectos de cooperación), e como este enfoque pode axudar a matizar e comprender as contradiccións home-natureza nos proxectos, sen caer simplemente no de «como son pobres explotan máis». Desta contradicción pódese ver algo máis aquí para ir profundizando. Falou das experiencias en Mozambique e outras zonas, e como os problemas no rural reprodúcense unha e outra vez en todo o mundo.

    O final, parece que o que non estamos sendo capaces de facer aquí, que xa está todo viciado (incendios, problemas coa fauna salvaxe-habitantes do rural, mala xestión de parques naturais com Courel ou Fragas do Eume), tratamos de levalo fora… Teño esta sensación xa dende as saídas ocasionais que fixen da Cova, como a Nicaragua.

    Un par de comentarios máis sobre cousiñas do evento:
    – coma sempre o tempo dos poñentes alongouse moito e houbo pouco tempo para os coloquios, algo que case sempre se da sempre que nun seminario aparece «Mesa redonda». A realidade é que nestes eventos do que se trata é de intercambiar opinións de expertos no seu campo con xente que é «un pouco menos experta», pero que non vai a escoitar leccións maxistrais senon a xerar discusión en temas de interés, discusión que se coarta pola falta de tempo. Moito nos queda por aprender nisto.
    – respecto da bibliografía entregada, a maioría dos títulos eran sobre xestión de espazos protexidos, pero eu creo que a clave para o éxito da xestión sostenible (sexa o que sexa iso) non serán os espazos protexidos, senon os «espazos non protexidos«.

    E, por cerrar referindome o título…, ¿non son ó final as persoas bichos?